Từ góc độ doanh nghiệp FDI, Trưởng đại diện Tổ chức xúc tiến thương mại Nhật Bản (Jetro) tại TP HCM Matsumoto Nobuyuki, cho biết Singapore và Bangkok hiện đóng vai trò trung tâm điều hành khu vực của các công ty Nhật tại Đông Nam Á. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp nước này bắt đầu chuyển chức năng đó sang TP HCM. Nơi đây có lợi thế về vị trí khi chỉ cách thủ đô các nước ASEAN khoảng 2,5 giờ bay và đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA).

“Việc cải thiện thủ tục hành chính là điều kiện tiên quyết để TP HCM trở thành trung tâm tài chính thực sự”, ông chỉ ra vấn đề.

Thủ tục hành chính nói riêng hay thể chế nói chung cũng là một trong những điểm nghẽn nổi bật được liên danh tư vấn Quy hoạch TP HCM đề cập trong quá trình tìm nguyên nhân khiến đà tăng trưởng chững lại.

“CỞI TRÓI” THỂ CHẾ

“Thể chế như một ‘ma trận’ chồng chéo, mâu thuẫn giữa các luật và quy định, khiến việc thực thi trở nên khó khăn, nguồn lực bị lãng phí. TP HCM không mấy chủ động trong việc đưa ra các quyết sách lớn, phụ thuộc nhiều vào phê duyệt của các bộ ngành Trung ương”, ông Nguyễn Mạnh Thắng nói.

Trước tình thế đầu tàu giảm tốc, vị thế ngày càng suy yếu, từ năm 2017, TP HCM đã chủ động đề xuất cơ chế phát triển riêng và được Quốc hội thông qua Nghị quyết 54 về cơ chế đặc thù. Tuy nhiên, sau 5 năm triển khai, Nghị quyết chưa đạt hiệu quả như mong đợi. Suốt giai đoạn 2016 – 2020, tốc độ tăng trưởng GRDP trung bình chỉ đạt 6,4% mỗi năm, thấp hơn cả giai đoạn 2011 – 2015 là 7,2%.

Vốn đầu tư thực hiện trên địa bàn, nguồn lực cho phát triển, giai đoạn 2015-2020 tăng không đáng kể, dù lý thuyết là hành lang pháp lý thông thoáng hơn. Từ năm 2015 đến 2019, vốn đầu tư thực hiện của khu vực nhà nước giảm hơn 6.000 tỷ đồng. Giai đoạn 5 năm gần nhất là 2021 – 2024, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công hàng năm của TP HCM chỉ loanh quanh mức 70%. Trong khi, vốn ngoài nhà nước – gồm doanh nghiệp và dân cư – bơm vào nền kinh tế vẫn tăng, dù tốc độ chậm dần.